Moduł 2. Wyzwania związane z wł ączającymi środowiskami artystycznymi

Wstęp

Nasze społeczeństwo musi mierzyć się z wieloma wyzwaniami, a wśród nich najbardziej istotne są te związane z integracją. Środowiska artystyczne mogą stanowić miejsca wykluczenia – z tego względu warto udać się do dowolnego muzeum i uzyskać więcej informacji na temat wyzwań związanych z integracyjnymi środowiskami artystycznymi. Dostępność muzeum oznacza nie tylko przyjmowanie wszystkich zwiedzających, niezależnie od ich profilu, ale także uczynienie jego treści zrozumiałymi dla tych osób.

W ostatnich latach środowiska projektowe i architektoniczne coraz częściej zwracają się w stronę różnorodności i ludzkich uwarunkowań, przywiązując uwagę do rozwoju różnych podejść projektowych, tak aby uwzględnić je w trakcie projektowania (Heylighen, Van der Linden, oraz Van Steenwinkel, 2017).

Sworzenie włączającego środowiska artystycznego jest istotne z różnych powodów. Po pierwsze, ważne jest, aby uświadomić całe społeczeństwo na temat wagi znaczenia pojęć takich jak włączenie społeczne i dostępność. Po drugie, projektowanie włączające ma wpływ na różne aspekty środowiska zurbanizowanego, czyli tego, którego doświadczamy na co dzień w naszym życiu. Ponadto, z punktu widzenia samego świata sztuki, pomaga ono dotrzeć do coraz szerszej publiczności. I wreszcie, nie mniej ważny jest fakt, że włączające i dostępne środowiska artystyczne są platformami relacyjnymi i umożliwiają obywatelstwo, generując poczucie przynależności, które umożliwia przezwyciężenie barier fizycznych, geograficznych i kulturowych.

Tworzenie włączającego środowiska artystycznego może wiązać się z wieloma wyzwaniami. Dzieje się tak dlatego, że pojęcie to odnosi się do heterogenicznej grupy ludzi, którzy posiadają różnorodne potrzeby i cechy, które należy wziąć pod uwagę w trakcie tego procesu.

Co?

Wyzwania związane z włączającymi środowiskami artystycznymi pomagają nam zidentyfikować i przezwyciężyć „ograniczenia”, które zbyt długo tworzyły głęboką przepaść między czerpaniem radości ze wspólnego dobra a światem, który pozostaje od niego odcięty z powodu barier architektonicznych, poznawczych i sensorycznych. Aby uczynić środowiska artystyczne bardziej włączającymi, należy wziąć pod uwagę różnorodne cechy, których one dotyczą.

Środowiska artystyczne muszą być bowiem włączające pod wieloma względami. Barier i przeszkód może być wiele i mogą być one zróżnicowane. Do konkretnych przykładów takich barier należą bariery fizyczne, kulturowe lub sensoryczne.

– Bariery fizyczne

Jednym z ważnych wyzwań jest integracja fizyczna. Tak naprawdę, przestrzenie publiczne muszą być fizycznie dostępne dla wszystkich. Od osób z różnego rodzaju niepełnosprawnością fizyczną, poprzez wózki dziecięce, aż po wózki inwalidzkie. Włączenie fizyczne, na przykład, muzeum, dotyczy nie tylko dostępności przestrzeni znajdujących się wewnątrz niego, takich jak sale, łazienka, strefa gastronomiczna, ale także sąsiedniego terenu, ulicy na zewnątrz i w związku z tym możliwości dotarcia i dostępu do muzeum. Dostępność dla zwiedzających z niepełnosprawnościami oznacza, że muzea i instytucje kultury muszą zapewnić równy dostęp i usługi do swoich miejsc dla wszelkiego rodzaju zwiedzających.

– Bariery kulturowe i środowiskowe

Kolejnym ważnym wyzwaniem związanym z włączeniem jest dostępność intelektualna. Tak naprawdę, ludzie mogą mieć zróżnicowany dostęp do informacji i ich przetwarzania. Istnieją różne przejawy dyskryminacji. Wiele z nich jest związanych z czynnikami zewnętrznymi, które spotykamy w społeczeństwie, natomiast niektóre z nich mogą być związane ze statusem ekonomicznym lub pochodzeniem geograficznym, co z kolei może skutkować odmiennym dostępem do niektórych dziedzin kultury. Tak naprawdę, podobnie jak w każdym innym przypadku, podejście do środowiska artystycznego jest czymś, czego można się nauczyć. Jednym z wyzwań związanych z uczynieniem tych miejsc włączającymi jest umożliwienie dostępu do nich wszystkim, niezależnie od ich uwarunkowań wyjściowych. Koniecznie należy więc zwrócić uwagę na fakt, że nie każdy z nas zaczyna z taką samą wiedzą. Musimy zatem wziąć pod uwagę zarówno aspekty związane z tym wielokulturowym społeczeństwem, jak i obecność nierówności ekonomicznych, oraz tych dotyczących dostępu do kultury.

W tym przypadku niezwykle ważne mogą być informacje uzupełniające. Mogą to być informacje o drodze przebytej przez artystę, o kontekście społeczno-kulturowym, o nurcie artystycznym, jak również o zastosowanych technikach malarskich lub materiale, z jakiego zostało wykonane dzieło.

– Bariery sensoryczne

Bariery mogą oddziaływać na różne zmysły. To z kolei prowadzi nas do rozważań, że sztuka może być podziwiana i rozumiana nie tylko za pomocą wzroku. W rzeczywistości, istnieje kilka rozwiązań, które umożliwiają osobom z różnymi niepełnosprawnościami zbliżenie się do sztuki. Przykładem może być obecność przewodników audio lub wideo w języku migowym. Dla osób z niepełnosprawnością wzroku, oprócz audio, ważna może być możliwość dotknięcia danego eksponatu. Jest to możliwe dzięki tworzeniu katalogów i opisów dzieł w alfabecie Braille’a lub obecności dzieł 3D, które można dotknąć i tym samym doświadczyć sztuki w odmienny sposób zmysłowy.

Możesz również stworzyć mapę sensoryczną, aby wspomóc osoby ze spektrum autyzmu. Pomocne może być więc posiadanie mapy sensorycznej znajdującej się przed wejściem do muzeum, aby osoby te zostały poinformowane o różnego rodzaju przestrzeniach, światłach, dźwiękach, czyli generalnie o tym, co mogą zastać wewnątrz muzeum.

Cyfryzacja jako elastyczne rozwiązanie:

Pandemia i brak dostępności do wielu miejsc pozwoliły nam jednak wymyślić nowe sposoby udostępniania kultury i tym samym umożliwić nowy sposób korzystania z muzeów i kultury. Interesującym przełomem w zakresie dostępności muzeów może być cyfryzacja materiałów muzealnych, która być może okaże się niezwykle elastycznym rozwiązaniem. Wykorzystanie cyfryzacji może bowiem oznaczać poszerzenie dostępu do informacji. Ludzie otrzymają w ten sposób dostęp do dodatkowych materiałów. Poza tym, cyfryzacja umożliwia dotarcie do większej liczby osób, nawet tych znajdujących się poza zasięgiem geograficznym muzeum. Cyfryzacja umożliwia więc pokonanie dystansu, zarówno fizycznego, jak i kulturowego.

Jak?

Celem może być wdrożenie strategicznych działań, które mogą zapewnić włączające ścieżki dla wszystkich, biorąc również pod uwagę rozwój nowych technologii.

Ze względu na to, że istnieją różne rodzaje barier, mogą istnieć również różne rodzaje rozwiązań, które pozwolą stawić czoła wyzwaniom związanym z włączającymi środowiskami artystycznymi.

W przypadku wyzwań związanych z włączeniem fizycznym, należy:

• Kontrolować i udostępniać przestrzenie znajdujące się poza środowiskiem artystycznym;
• Kontrolować i udostępniać toalety znajdujące się na terenie placówki artystycznej;
• Kontrolować i    udostępniać     wewnętrzne przestrzenie wystawiennicze środowiska artystycznego;
• Na podłodze można stworzyć ścieżkę przeznaczoną dla osób z dysfunkcją wzroku, wyznaczającą trasę zwiedzania.

W przypadku wyzwań związanych z włączeniem kulturowym, należy:

• Dodać informacje na temat materiału artystycznego;
• Proponowany materiał powinien charakteryzować się przystępnym i łatwym do zrozumienia poziomem języka oraz składnią;
• Udostępnić także część cyfrową (o ile taka istnieje) wszystkim odbiorcom.

W przypadku wyzwań związanych z włączeniem sensorycznym, należy:

• Pamiętać, że każda osoba może posiadać odmienną wrażliwość sensoryczną;
• Zaoferować przewodniki wideo w języku migowym;
• Zaproponować przewodniki w alfabecie Braille’a, poprzez stworzenie katalogów;
• Zaproponować przewodniki słuchowe, które będą towarzyszyć oglądającym;
• Opracować mapę sensoryczną, która umożliwi przygotowanie całej widowni do aktywnego uczestnictwa.

Wezwanie do działania

Ćwiczenie 1

Istnieje wiele różnych inicjatyw, które można podjąć w celu przezwyciężenia wyzwań związanych z włączającymi środowiskami artystycznymi.

Spróbuj zbliżyć się do danego środowiska artystycznego, narzucając sobie jedną z powyższych barier, np. możesz zasłonić sobie oczy lub włożyć zatyczki do uszu, a nawet użyć kul lub wózka inwalidzkiego.

Zaznacz w notatniku wszystkie sytuacje, w których napotykasz barierę w korzystaniu z jakiegokolwiek aspektu danego środowiska, oraz wszystkie sytuacje, w których jesteś zmuszony prosić o pomoc innych.

Spróbuj sporządzić listę rzeczy, które mogą być Ci potrzebne lub poprawić Twoje doświadczenie w danym momencie, czyniąc je bardziej dostępnym.